Een pet-nat: wat is het en hoe wordt het gemaakt?

Wat is een pet-nat?

Pet-nat is een afkorting voor "petillant naturel", oftewel een natuurlijk gemaakte mousserende wijn. Er bestaan verschillende methoden om pet-nats te maken, maar de meest voorkomende- en oudste methode, is de zogeheten méthode ancestrale. Fermenterend druivensap wordt hierbij rechtop gebotteld voordat de gisting is voltooid, zodat de kooldioxide, die vrijkomt als de gisten de suikers omzetten in alcohol, in de fles wordt opgesloten. Hoewel dit proces in de bovenstaande beschrijving eenvoudig lijkt, is het in de werkelijkheid enorm lastig om een pet-nat precies goed te krijgen: te laat bottelen leidt tot bubbels die plat worden, te vroeg bottelen kan tot ontploffingen leiden. 

In de méthode ancestrale bottelen wijnmakers het sap op een speciale manier, zodat ze de juiste hoeveelheid druk, alcohol en zoetheid krijgen. Vanwege het delicate proces kunnen er kleine smaakverschillen ontstaan tussen flessen. Sommige flessen zullen bijvoorbeeld meer restsuiker bevatten, afhankelijk van hoe ver ze zijn in het ontwikkelingsproces. Daarnaast hebben veel pet-nats ook bezinksel of droesem, waarbij de hoeveelheid afhankelijk is van hoe de wijnmaker te werk gaat. Zo kiezen sommige wijnmakers voor meer filtering, terwijl bij andere wijnmakers filtering uit den boze is. 

Wit, oranje, rood, rosé: pet-nats komen in allerlei soorten voor. De smaak is vaak iets droger, omdat de gisting doorgaat in de fles zolang er suiker is. Pet-nats bestaan al enorm lange tijd, maar ze hebben een echte opleving gekregen sinds de opkomst van de natuurlijke wijnbeweging aan het einde van de vorige eeuw. Tegenwoordig hebben pet-nats de wereld veroverd, simpelweg omdat ze vaak van enorm goede kwaliteit zijn en veel waar bieden voor je geld. Zeker in vergelijking met de meeste Champagnes zijn pet-nats vaak een stuk voordeliger! 

Wat is het verschil tussen een pet-nat en een Champagne?

1. Pet-nats zijn niet verbonden aan één regio, zoals de Champagne verbonden is aan de Champagnestreek. 
2. Champagnes mogen enkel gemaakt worden van de druifsoorten Chardonnay, Pinot Noir, Pinot Meunier, Pinot Blanc, Arbane en Petit Meslier; pet-nats kunnen in principe met iedere druif gemaakt worden omdat strikte regelgeving ontbreekt. 
3. Champagnes worden gemaakt volgens de zogeheten méthode traditionelle, waarbij er gist en suiker wordt toegevoegd aan stille wijn. Hierdoor ontstaat er een tweede gisting in de fles. Bij pet-nats vindt er enkel één gisting plaats.
4. Het toevoegen van ‘onnatuurlijke gisten’ is niet toegestaan in pet-nats. Daarnaast worden pet-nats veelal zonder dégorgement (verwijdering van dode gistcellen) en filtering gebotteld. 

Kunnen champagnes ook natuurlijke wijnen zijn? 

Omdat het wettelijk verplicht is om gist en suikers toe te voegen voor de tweede fermentatie, kunnen Champagnes ‘officieel’ niet onder de noemer ‘natuurwijn’ worden geschaard. In de zogeheten méthode traditionelle, wellicht de bekendste manier om bruisende wijn te maken, worden stille wijnen gebotteld met gist en suiker. De tweede gisting of fermentatie vindt vervolgens plaats in de fles, waarbij koolstofdioxide wordt geproduceerd. Volgens de Champagne-regelgeving moeten de mousserende wijnen bovendien worden gedegorgeerd, wat betekent dat de dode gistcellen worden verwijderd. 

Toch zijn er veel wijnmakers in de Champagnestreek die zo natuurlijk mogelijk te werk gaan. Zo komt biologische of biodynamische wijnbouw veel voor. Daarnaast gebruiken veel wijnmakers natuurlijke gisten en beperken ze chaptalisatie tijdens de vinificatie, oftewel het toevoegen van suikers om het alcoholpercentage te beïnvloeden. Er zijn zelfs wijnmakers die geen filtering of klaring toepassen.

De diversiteit in champagnes wordt bepaald door de hoeveelheid suiker die wordt toegevoegd tijdens het proces van liqueur d'expédition, de afvulvloeistof die na dégorgement wordt toegevoegd. Volgens wettelijke voorschriften worden verschillende categorieën onderscheiden op basis van de suikerinhoud: